تک صدایی وزارت بهداشت برای حوزه سلامت آسیب‌زاست

حمیدرضا بیدخوری در گفت‌وگو با ایسنا در رابطه با فلسفه و ضرورت فعالیت جهاد دانشگاهی در حوزه سلامت اظهار کرد: ما چند سند بالا دستی داریم. این اسناد شامل اساسنامه‌ و ماموریت‌هایی که در شورای عالی انقلاب فرهنگی برای جهاد دانشگاهی مطرح شده است، فرمایشات مقام معظم رهبری که مانند دستورالعملی جهاد را به سمت خاصی هدایت می‌کند و همچنین بندهای خاص موجود در مجلس است. به دلیل اینکه ما یک نهاد در حوزه توسعه فناوری و فرهنگ هستیم هر سند بالادستی که در این حوزه وجود داشته باشد ما را ملزم به وفاداری نسبت به آن می‌کند.

وی با بیان اینکه در هیچ کدام از اسناد بالا دستی برای فعالیت‌های جهاد موضوعی تعیین نشده است، ادامه داد: ما به صورت ساختار گونه با فعالیت‌های محول و درخواست شده به ما یا انتخاب شده توسط جهاد، ارتباط برقرار کرده‌ایم؛ مثلا یک جمله قدیمی از پیشکسوتان جهاد وجود دارد که همچنان به عنوان یک راهنما پیش روی ما است، آن جمله این است که مسئولیت جهاد انجام کارهای بر زمین مانده است. ما در حوزه سلامت علی‌رغم حضور در حال ارتقای وزارت بهداشت در بخش خصوصی هیچ وقت به صورت کامل نمی‌توانیم ادعا کنیم که در حوزه سلامت بی‌نیاز بوده‌ایم. جهاد دانشگاهی در حوزه‌های متعددی کارهای بر زمین مانده‌ای در بخش سلامت پیدا کرده و به آن‌ها پرداخته است.

رئیس سازمان جهاد دانشگاهی خراسان رضوی با اشاره به مثال‌هایی از اقدامات جهاد در بخش سلامت افزود: در خصوص ناباروری حضور به موقع جهاد دانشگاهی در حوزه پژوهش و درمان باعث شده است که ما در حال حاضر فناوری‌هایی داشته باشیم که شاید اگر جهاد دانشگاهی، پژوهشگاه رویان، ابن‌سینا و سایر واحدها ورود نداشتند ما این فناوری‌ها و ارائه آن به دانش‌بنیان را نداشتیم. اگر جهاد دانشگاهی در حوزه سلول‌های بنیادی یا آنتی بادی مونوکلونال به عنوان موضوعاتی با سطح پیچیدگی بالا ورود نمی‌کرد شاید ما امروزه این اعتبار را در سطح بین‌المللی نداشتیم؛ بنابراین جهاد دانشگاهی از فرصت‌ها به خوبی استفاده کرده و به نیازهای حوزه سلامت نیز ورود خوبی پیدا کرده است.

وی ادامه داد: در اساسنامه جهاد نیامده که ما در حوزه بهداشت و درمان فعالیت کنیم ولی هیچ حوزه دیگری هم نیامده است؛ به عنوان مثال ما برای اعتلای فرهنگ دانشگاهی و توسعه فناوری‌ها باید کار کنیم. فناوری‌ها را با توجه به نیاز کشور و نیاز مردم انتخاب می‌کنیم که این فعالیت‌ها امکان تغییر دارد؛ یعنی ممکن است در یک دهه فعالیت ما در حوزه علوم انسانی زیاد باشد و در دهه دیگر این فعالیت کمتر یا بیشتر شود. به همین دلیل به جهاد توصیه موضوعی نشده است اما خوشبختانه حضور جهاد دانشگاهی خراسان رضوی در حوزه سلامت حضور با برکتی بوده و همیشه تحت نظر دانشگاه علوم پزشکی مشهد در ادوار مختلف فعال بوده است.

بیدخوری با تاکید بر اینکه حضور به موقع جهاد در بخش پاراکلینیک و خدمات آزمایشگاهی حضور ارزشمندی بوده است، اضافه کرد: این حضور حاصل توافق پیشکسوتان حوزه سلامت جهاد به طور خاص جناب استاد دکتر امیدی و رئیس وقت دانشگاه علوم پزشکی مشهد بوده است به این معنا که یک موضوع بر زمین مانده انتخاب و جهاد دانشگاهی بدون اینکه در این زمینه بضاعتی داشته باشد به صورت کامل به موضوع پرداخته است.

رئیس سازمان جهاد دانشگاهی خراسان رضوی عنوان کرد: در حال حاضر ما چند دهه سابقه موفق در خدمات آزمایشگاهی داشته‌ایم. شاید این سوال مطرح شود که آن زمان این نیازها وجود داشته اما الان ازمایشگاه‌های خصوصی و دولتی زیادی داریم. در پاسخ باید گفت اگر احساس شود که بخش خصوصی بهتر و یا همسان با ما خدمات خود را پوشش می‌دهد جهاد اصراری بر تداوم خدمات خود ندارد. چیزی که امروزه ادامه خدمات آزمایشگاهی جهاد را ضرورت می‌دهد، علاوه بر برخورداری از آزمایشاتی که هنوز در بخش خصوصی راه نیفتاده، تبدیل توسعه فناوری گروه‌های جهادی به خدمات دانش بنیان است، اما جدای از آن مهمترین بخش فعالیت جهاد دانشگاهی ارائه خدمت به اقشار کم‌برخوردار است که امروزه ما را از بخش خصوصی متمایز می‌کند. شاید اگر حمایت‌ها و کمک‌های جهاد دانشگاهی در پنج آزمایشگاه در سطح استان نبود، به این مشکل برمی‌خوردیم که قسمتی از انجام خدمات آزمایشگاهی برای افراد کم برخوردار ارائه نمی‌شد و سلامت این افراد به خطر می‌افتاد. 

سرطان و ناباروری دو زمینه‌ای است که برای ادامه فعالیت انتخاب کرده‌ایم

وی در رابطه با انتخاب سرطان و ناباروری به عنوان زمینه‌های ادامه فعالیت جهاد دانشگاهی اظهار کرد: با توجه به اولویت‌های کشور، اسناد بالادستی و تاکیداتی که در قوانین مجلس به حضور جهاد دانشگاهی در این زمینه‌ها شده، این دو حوزه را برای ادامه فعالیت انتخاب کرده‌ایم. طبیعتا بازهم قواعد وزارت بهداشت را به عنوان یک نهاد ناظر و بالادستی می‌پذیریم و ایفای نقش خواهیم کرد. چیزی که این سوال را متمایز می‌کند این است که هیچ وقت از ما نمی‌پرسند که چرا شما در حوزه مثلا کشاورزی وارد می‌شوید. نقطه قوت حوزه سلامت این است که نهاد بالا دستی، ناظر و راهبر آن وزرات بهداشت است که طبیعتا به لحاظ قانونی هم شایستگی‌اش را دارد. همین نقطه قوت در صورت کم‌توجهی می‌تواند نقطه آسیب نیز باشد. 

بیدخوری ادامه داد: خدمات دولتی در حوزه درمان و خدمات آموزشی یعنی تولید کننده نیروی انسانی بخش سلامت، توسط همین نهاد بالادستی انجام می‌شود. این تداخل وظیفه شاید این احساس را به وجود بیاورد که غیر از وزارت بهداشت، نیاز به حضور هیچ نهاد عمومی، چه دولتی و چه غیر دولتی نیست.

وی با بیان اینکه تک صدایی وزارت بهداشت برای حوزه سلامت آسیب‌زاست، گفت: تولیت وزارت بهداشت در حوزه تدوین مقررات، نظارت، راهبری و تعیین خط مشی ضروری است؛ یعنی فرماندهی حوزه سلامت صرفا باید توسط وزارت بهداشت انجام شود. چیزی که این تک صدا بودن را آسیب‌زا کرده است، موضوع اجرا در حوزه‌های مختلف مثل تربیت و به‌روزرسانی نیروی انسانی یا حوزه انجام خدمات دانش‌بنیان و تولید است. در حوزه تولید این تفکیک به صورت بهتری انجام شده است؛ یعنی وزارت بهداشت به شرکت‌های داروسازی بزرگ اعتماد دارد و در حال حاضر به صورت خوبی بومی‌سازی شده‌اند و صنعت داروسازی پیشرفته کشور ما را به لحاظ کمی و کیفی شکل داده‌اند. اضافه شدن بازیگرها در حوزه آموزش، ارائه خدمات پیشرفته و دانش‌بنیان درمانی و تشخیصی خللی در جایگاه نظارتی وزارت بهداشت ایجاد نخواهد کرد.

رئیس سازمان جهاد دانشگاهی خراسان رضوی با اشاره به اینکه تنها آسیبی که من می‌بینم این است که احساس شود به دلیل اینکه وزارت بهداشت متولی اجراست باید تنها اجراکننده باشد، افزود: ما به عنوان مرجع تصمیم‌سازی ذیل وزارت بهداشت هستیم. امکان ندارد که جهاد دانشگاهی بخواهد کاری را در حوزه سلامت انجام دهد و از کاربردها، خط‌مشی‌ها، اولویت‌ها و مقرارت وزارت بهداشت تبعیت نکند ولی اگر ما نهاد جهاد دانشگاهی را در کنار وزارت بهداشت داشته باشیم تا بتواند رقابت مثبتی بین آن ایجاد شود نتیجه خوبی خواهد داشت. حتی می‌توانیم شرکت‌های خصوصی داشته باشیم که به وزارت بهداشت تنه بزنند.این اقدام باعث ارتقای خدمات وزارت بهداشت خواهد شد. این موضوع قرار نیست جایگاه تدوین مقررات و نظارت‌های وزارت بهداشت را مخدوش کند. وزارت بهداشت و ساختارهای درمان، تشخیص و آموزش وزارت، خودشان قسمتی از ساختار سلامت هستند که از قواعد خود تبعیت می‌کنند.

وی با بیان اینکه جهاد دانشگاهی بازمانده پیوند ابتدایی است که ما در رشته‌های مختلف دانشگاهی داشته‌ایم، خاطرنشان کرد: در یک مقطعی قانون‌گذاران کشور صلاح دانستند که ساختار آموزش بهداشت و درمان از بقیه آموزش کشور در دو وزارتخانه جدا شود. خوشبختانه این اتفاق در جهاد دانشگاهی نیفتاده است. من در مقام نقد آن رویداد نیستم اما چون این اتفاق نیفتاده ما تجمیع رشته‌ها و فعالیت‌های بین رشته‌ای را در جهاد داریم. جهاد جایی است که مهندسی و ریاضی به پزشکی به راحتی پیوند می‌خورد و اساتید دو دانشگاه به راحتی با یکدیگر رفت و آمد دارند که این ممکن است از دور شدن اساتید و دانشجویان از یکدیگر پیشگیری کند و نقش فرهنگی منحصر به فردی را بتواند برای جهاد ایجاد کند که همیشه با ارتباط مثبت و متقابلی که ما با دانشگاه علوم پزشکی در ادوار مختلف داشته‌ایم اینگونه بوده است که به ثمر نشسته و ما به عنوان نقش میانجی‌گری توانسته‌ایم دانشگاه‌ها و دانشجوها را باهم به نوعی در حد بضاعت کمی خود حفظ کنیم.