رشد شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی به شکوفایی رسیده است

دکتر علی حمیدیه  امروز، ۱۱ خرداد ماه، در سومین سمپوزیوم بین‌المللی سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی با تمرکز بر ویزیکول‌های خارج سلولی با تاکید بر اهمیت پزشکی بازساختی در آینده بیان کرد: از سال ۲۰۰۸ در کتاب هاریسون که یکی از کتب مرجع پزشکی است، عنوان فصل چهارم پزشکی بازساختی گذاشته شده، به این دلیل پزشکان در سراسر دنیا باید درباره آینده این حوزه و انقلاب ایجاد شده اطلاعات کافی داشته باشند و پزشکان در آینده باید از این تکنولوژی برای درمان بیماران استفاده کنند.

وی افزود: فرصت‌های جذابی در این حوزه در سرتاسر دنیا به وجود آمده است؛ به طور مثال در دوره پاندمی سرمایه‌گذاری‌های بازار جهانی در حوزه پزشکی بازساختی بسیار رشد داشت. همچنین شرکت‌های فعال در این حوزه افزایش پیدا کردند؛ به خصوص در آمریکای شمالی و آسیای شرقی بسیاری از شرکت‌ها در زمینه‌های مختلف را مشاهده می‌کنیم که در این حوزه کار می‌کنند مانند فوجی‌فیلم سامسونگ یا جنرال الکتریک؛ جف بزوس مالک آمازون نیز به حوزه پزشکی بازساختی وارد شده است.

دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی عنوان کرد: ژورنال‌های معتبری به این حوزه پرداخته‌اند؛ به عنوان مثال اولین صفحه ژورنال تایم به معرفی داغ‌ترین مشاغل در آینده پرداخته است. در این بین مهندسی بافت و برنامه‌نویسی ژن جزو پنج شغل در آینده عنوان شده است. همچنین تا سال ۲۰۲۵ و بعد از آن تکنیک پرینت سه‌بعدی و مهندسی ژنتیک در بین ۳۰ حرفه برتر دنیا قرار خواهد داشت.

وی بیان کرد: همانطور که می‌دانیم حداقل ۱۰ سال زمان برای بالینی کردن روش‌های درمانی جدید و ارائه آن به بیماران و ارائه داروی جدید و ورود آن به بازار لازم است. مرحله اول و دوم کشف دارو و مراحل پیش بالینی مرحله سوم کارآزمایی بالینی و در مرحله آخر باز بینی FDA که طی کردن این مراحل بیش از ۱۰ سال به طول می انجامد اما کشورهای بسیاری مانند ژاپن از این‌ رویه پیروی نکردند و سرعت بیشتری داشتند. آن‌ها بعد از سه سال محصولات تایید شده در زمینه ژنتیک سلولی و بافت را ارائه کردند.

حمیدیه تصریح کرد: موسسات پیشرو در این زمینه مانند پژوهشگاه رویان وجود دارد اما هنوز به موسسات بیشتری در این زمینه نیاز داریم. مرکز جامع سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی هم‌اکنون مورد تایید وزارت بهداشت و درمان کشور است. ۲ یا سه سال پیش کسی باور نمی‌کرد که برای ژن درمانی بیش از ۲۰۰ مرکز فعال در این زمینه به وجود آید.

دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی افزود: اگر فقط ۲۰ درصد از کار آزمایی بالینی به فاز سه برسد، بیش از ۵۰ روش ژن درمانی برای ۲ سال آینده وجود خواهد داشت. بیش از ۲۰۰۰ کارآزمایی بالینی در این سه سال انجام شده و این دستاوردها در زمینه محصولات این حوزه قرار دارد اما نکته مهم اینجاست که در این مسیر باید با سرعت حرکت کرد و زمان را از دست نداد.

وی ادامه داد: تصمیمات ساختارهای معرفی و نظارت بر مقررات برای وارد بازار کردن محصولات در کشورهای مختلف متفاوت است. ما می‌توانیم قوانین خودمان را داشته باشیم مانند ژاپن و اروپا که قوانین خود را دارند و از قوانین ایالات متحده تبعیت نمی‌کنند. کره جنوبی پس از ایالات متحده دومین رتبه را در زمینه پزشکی بازساختی داراست و بیش از ۱۰ هزار بیمار از آمریکا به کره جنوبی مسافرت می‌کنند تا درمان دریافت کنند.

حمیدیه اضافه کرد: ایران در این بین تعداد ۶ محصول پزشکی بازساختی تایید شده را داراست که رتبه پنجم از نظر ارائه محصولات مبتنی بر سلول در دنیاست. قیمت محصولات تایید شده مهندسی بافت و پزشکی بازساختی بیش از ۲ میلیون دلار آمریکاست که هزینه بسیار بالایی است. هزینه داروها بیش از ۲ میلیون دلار برای هر بیمار است.

وی تصریح کرد: در ایران فعالیت‌های مختلف در ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی انجام شده است. در هفت سال گذشته روی تدوین مقررات برای اولین بار کار کرده‌ایم. در واقع قانون «بد» داشتن بهتر از قانون نداشتن است. در حال حاضر قوانینی در این زمینه تدوین شده اما ما تلاش می‌کنیم تا قوانین بهتری را تنظیم کنیم. در حوزه پیوند هر چند که تعداد مقالات و پژوهش‌های ما از کشورهایی مانند ترکیه و فلسطین اشغالی بیشتر است اما مشکل اینجاست در کارآزمایی‌های بالینی رتبه قابل قبولی نداریم.

دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی افزود: در سال ۲۰۲۱ جمهوری اسلامی ایران در رتبه بندی جهانی اسکوپوس توانست رتبه ۱۳ جهان و رتبه اول منطقه را کسب کند. از سال ۲۰۱۶ به بعد ایران در رتبه‌های بالاتر از کشورهای ترکیه و رژیم اشغالگر قدس قرار گرفته است. روند رو به رشد شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی به مرحله از رشد و شکوفایی رسیده که می‌تواند به مرور وارد عرصه صادرات اعم از صادرات فناوری و محصولات شود. پیش از ۲۰۰ شرکت دانش‌بنیان تا سال ۱۴۰۰ در عرصه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادین سازماندهی شده است.