تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی از ابتدا اشتباه بزرگی بود

جواد براتی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص اجرای طرح مردمی سازی و توزیع عادلانه یارانه‌ها و اثرات افزایش قیمت برخی کالاها اظهار کرد: با تغییر نسبی و عدم رشد قیمت‌ها به یک نسبت، مردم تمایل به مصرف کالاهایی با قیمت کمتر دارند، اما با افزایش تقاضا برای این گروه کالاها ( کالاهایی که مشمول افزایش تقاضا شده‌اند)، با توجه به عدم رشد سریع در عرضه‌، قیمت آن‌ها نیز افزایش خواهد یافت. بنابراین به دلیل تغییر مصرف مردم از کالایی به کالای دیگر قیمت‌ها افزایش می‌یابد.

وی افزود: در فرایند هدفمندسازی یارانه و تغییر قیمت‌های نسبی به طور قطع تمام کالاها تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. به طور مثال ممکن است با افزایش قیمت مرغ، در کوتاه‌مدت تقاضا برای آن کاهش یافته و تولید آن نیز کاهش خواهد یافت، اما در بلند مدت و با رشد نسبی سایر قیمت‌ها، مجددا تقاضا برای مرغ افزایش نسبی خواهد داشت.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد جهاد دانشگاهی خراسان رضوی در خصوص تطبیق بازار با شرایط جامعه عنوان کرد: با افزایش قیمت در برخی کالاها اشکال برخی مشاغل در جامعه نیز تغییر می‌کند. به طور مثال در حالی که هنوز یک روز از افزایش قیمت نان فانتزی گذشته بود، اما برخی از ساندویچی‌ها از فردای همان روز به جای نان فانتزی از نان لواش استفاده کردند. هنگامیکه قیمت گوشت قرمز افزایش پیدا کرد بسیاری از رستوران‌داران به جای استفاده از گوشت قرمز در برخی غذاها از گوشت مرغ استفاده کرده و منوی اقتصادی خود را ارائه دارند. بنابراین بازار خود را با شرایط جامعه تطبیق می‌دهد. 

براتی با اشاره به تحلیل‌ غیراقتصادی رفتار مردم با افزایش قیمت‌ها تصریح کرد: عوامل مختلفی در رفتار غیر اقتصادی مردم تاثیر دارد. هنگامی‌که قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند احساس مردم مبنی بر این است که افزایش حقوقی اتفاق نیفتاده درحالی‌که تورم افزایش پیدا کرده است. همین موضوع نیز منجر به تشویش و نگرانی در اذهان عمومی می‌شود.   

وی ادامه داد: گاهی نیز ممکن است متغیری مانند تورم منجر به جابه‌جایی حکومت‌ها شود و کشورهای توسعه‌یافته نیز از این اتفاق هراسان‌اند. در تغییر قیمت برخی محصولات مهم مانند آرد نیز امکان بروز این اتفاق وجود دارد. بنابراین شاید یکی از دلایل اعلام دولت مبنی بر تغییر نکردن قیمت نان همین موضوع باشد. همچنین سهم خانوارهای کم درآمد جامعه در مصرف نان بیشتر است. بنابراین در صورت اعمال افزایش قیمت احتمال وقوع شورش اجتماعی نیز وجود داشت.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد جهاد دانشگاهی خراسان رضوی با اشاره به تطبیق قیمت‌ محصولات داخلی با قیمت‌های جهانی خاطرنشان کرد: افزایش قیمت برخی محصولات منجر به نزدیک شدن این قیمت‌ها به قیمت جهانی می‌شود اما در حال حاضر در کشور اجرای طرح مردمی سازی و توزیع عادلانه یارانه‌ها با این هدف نبوده است. زیرا محصولاتی مانند مرغ و تخم مرغ صادراتی نیستند. 

 

افزایش قیمت کالاها نباید ناگهانی باشد و اجرای آن مرحله به مرحله صورت گیرد

براتی تاکید کرد: دولت می‌داند که نان محصول کلیدی و مهمی است و افزایش قیمت آن باید با درایت و تدابیر خاصی صورت گیرد. ضمن اینکه افزایش قیمت در کالاها نباید ناگهانی باشد و اجرای آن مرحله به مرحله صورت گیرد، اما دولت تبعات این افزایش ناگهانی قیمت‌ها را پذیرفته است.

وی با اشاره بر اثرات اصلاح ارز ترجیحی عنوان کرد: تخصیص ارز ۴۲۰۰ از همان ابتدا اشتباه بزرگی بود. از زمان تخصیص این ارز همواره قیمت آن متغیر بوده است. همچنین تعداد کالاهایی که ارز دولتی به آنها تعلق می‌گرفت نیز متغیر بود. با این وجود برخی اقتصاددانان با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی به دلیل وارد شدن فشار زیاد به اقشار کم‌درآمد جامعه مخالف بودند، اما دولت مجبور به انجام این اقدام بود، زیرا دیگر توانایی تامین این ارز را نداشت. 

عضو هیات علمی گروه اقتصاد جهاد دانشگاهی خراسان رضوی ادامه داد: حتی بهتر بود این اتفاق زمانی‌که قیمت دلار ۲۰ هزار تومان بود صورت می‌گرفت، زیرا در آن زمان تورم کمتری در جامعه به‌وجود می‌آمد. 

دهک‌ها در جامعه باید به درستی شناسایی شوند

براتی خاطرنشان کرد: دولت باید کاری کند که فشار کمتری به دهک‌های کم درآمد جامعه وارد شود و در عین حال دیگر دهک‌های جامعه را نیز تحت پوشش قرار دهد. برای این کار نیز باید درآمدها را رصد کند و بتواند مردم را از نظر دهک‌بندی به درستی شناسایی کند. همچنین ترس مالیات باید از روی دوش مردم برداشته شود و احساس بی‌عدالتی ایجاد شده میان آن‌ها از بین برود.

اعطای کالا برگ به نوعی حمایت از تولیدکننده داخلی است

وی با اشاره به اعطای کالابرگ به مردم افزود: این مساله بستگی به شرایط جامعه دارد. در حالی‌که ترجیح مصرف‌کننده دریافت اعتبار و پول نقد از سوی دولت است. دولت‌ها ترجیح به اعطای کالا برگ دارند. همچنین اعطای کالا برگ به نوعی حمایت از تولیدکننده داخلی است، اما در این میان حق انتخاب از مصرف‌کننده گرفته می‌شود. 

مشکل سرمایه‌گذاری در کشور وجود دارد

عضو هیات علمی گروه اقتصاد جهاد دانشگاهی خراسان رضوی تصریح کرد: دولت باید برای یارانه‌ها و زمان اعطای آن هدف‌گذاری کند. به طور مثال تعیین کند که تا سال دیگر این یارانه به صفر می‌رسد. ضمن اینکه اکنون مشکل سرمایه‌گذاری نیز وجود دارد و مردم پول خود را صرف سرمایه‌گذاری در کشور نکرده و برخی از آن‌ها نیز سرمایه خود را از کشور خارج می‌کنند. 

براتی درباره افزایش نرخ ارز گفت: به طور کلی اگر موضوع تورم‌ها، افزایش قیمت دلار، احیای برجام و... را کنار بگذاریم باز هم افزایش نرخ ارز اتفاق می‌افتاد. زیرا سیاست‌های اقتصادی بسیار تاثیرگذارتر از موضوع تحریم‌ها است.

وی با بیان این موضوع که سود واسطه‌گری بیشتر از سود تولید است، خاطرنشان کرد: هنگامی‌که نگاه مردم سرمایه‌ای شود هرکسی به فکر سود خودش است. همچین سود واسطه‌گری بسیار بیشتر از سود تولید است. اما اگر همه‌ مردم واسطه‌گر شوند به اقتصاد جامعه ضرر وارد خواهد شد زیرا ارزش افزوده ایجاد نمی‌شود. بنابراین دولت باید با سیاست‌های خود کاری کند که سود دلالی کاهش یافته و به بخش‌های دیگر نیز برسد. 

دست دولت باید از قیمت‌گذاری دستوری حذف شود

عضو هیات علمی گروه اقتصاد جهاد دانشگاهی خراسان رضوی تاکید کرد: با وارد شدن سود به بخش‌های تولیدی بسیاری از مشکلات اقتصادی حل می‌شود. برای این کار نیز دست دولت باید از قیمت‌گذاری دستوری حذف شود و مادامی که دولت نرخ‌گذاری انجام ندهد، بازار این نرخ را به صورت متعادل تعیین می‌کند.