بیش از یک سوم سفرهای خراسانی‌ها در سال گذشته، با هدف دیدار دوستان و آشنایان بوده است

به گزارش روابط عمومی سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی،  دکتر جواد براتی، در نشست "گردشگری و زیارت"  که امروز  26 مهرماه در محل پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی برگزار شد، افزود: اینکه گردشگر، چه وسیله‌­ای را برای سفر کردن، چه مکانی را برای ساکن شدن، چه کالایی را برای خرید انتخاب می‌­کند و ... تماماً بر پایه­ «انتخاب» استوار است. لذا مسئله انتخاب، نقطه آغازین هر اقدام یا رفتار اقتصادی تلقی می‌­شود. اما درواقع آنچه بیش از «انتخاب» اهمیت دارد، رفتاری است که در پس تصمیم­‌گیری نهفته است.

وی با بیان تفاوت در رفتار گردشگران درون استانی (فاصله جغرافیایی، فرهنگی و اجتماعی نزدیک بین مبدا و مقصد) با رفتار گردشگران برون استانی، اظهار داشت: در اینجا برای نخستین بار در تحلیل‌­های حوزه اقتصاد گردشگری بر «رفتار گردشگران درون استانی» تمرکز می‌­شود. از آنجایی که دوره زمانی مطالعه، سال ۱۳۹۹ بوده است و رفتار گردشگران در زمان شیوع کرونا صورت گرفته است، تفاوت و تمایز قابل ملاحظه‌­ای در رفتار گردشگران با دوره قبل از کرونا وجود دارد.

دکتر براتی با اشاره به طرح پژوهشی برنامه راهبردی- عملیاتی توسعه گردشگری استان خراسان رضوی که در سال ۱۳۹۹ جمع‌آوری شده است، بیان کرد: طبق مطالعات صورت گرفته بیش از یک سوم خراسانی­‌هایی که در سال ۱۳۹۹ سفرهای درون استانی داشته­‌اند، با هدف دیدار دوستان و آشنایان بوده که بیشترین سهم از مجموع اهداف سفر در بین گردشگران درون استانی است. لذا به نظر می­‌رسد اهدافی همچون زیارت، فراغت و استراحت به جز هدف درمان قابلیت انتقال زمانی و جابجایی در زمان سفر (به تاخیر انداختن زمان سفر) را بیش از دیدار آشنایان دارد. هر چند که محدودیت‌های فعالیتی که برای تاسیسات گردشگری ایجاد شده است نیز بی‌­تاثیر در این رفتار گردشگران و تغییر در ترکیب نوع سفرها نیست.

وی افزود: رفتار دیگری از گردشگران که قابل توجه بوده انتخاب وسیله سفر است. حدود ۸۲ درصد مسافرین درون استانی در سال ۱۳۹۹ با خودرو شخصی اقدام به سفر کرده‌­اند که بیش از سهم حدود ۷۰ درصد برای دوران قبل از کرونا است. ترس از ابتلا به بیماری در سفرهایی با حمل‌ونقل عمومی، ریلی یا هوایی باعث بالا رفتن میزان استفاده از خودرو شخصی توسط گردشگران شده است.

عضو هیات علمی جهاددانشگاهی خراسان رضوی عنوان کرد:در خصوص نوع اقامت نیز بیش از نیمی از گردشگران درون استانی، منزل اقوام را برای اقامت برگزیده‌­اند که البته تفاوت‌­های شهرستانی گسترده‌­ای در این نوع رفتار گردشگری وجود دارد. برای مثال کلات، مشهد و بینالود کمترین سهم سفرها با هدف دیدار آشنایان را به خود اختصاص داده‌اند و سبزوار، تربت‌حیدریه و تربت‌جام بیشترین سهم سفرها با هدف دیدار آشنایان را داشته‌­اند.

وی ادامه داد: درواقع به جز شهرستان‌های مشهد، بینالود و کلات سایر شهرستان‌­های استان عملا نوع سفرهایشان کاملا متمرکز بر دیدار آشنایان بوده است و سایر اهداف از سفر برای این شهرستان­‌ها سهم ناچیزی دارد. همچنین، عموما مقاصد میانی و شهرهایی با سهم بالای گردشگر عبوری، بالاترین سهم از گردشگرانی که «به تنهایی» سفر کرده‌­اند، را داشته‌اند که این به معنی نقش و جایگاه بسیار متفاوت شهرستان‌­ها به لحاظ سیاست‌گذاری در مدیریت گردشگری استان است.

دکتر براتی با اشاره به نتایج مطالعات میدانی سال 99، گفت: همزمانی کاهش قدرت خرید خانوارها با شیوع بیماری کرونا همراه شد. کاهش قدرت خرید خانوارها باعث تغییر در نوع هزینه­‌کرد آن‌­ها شده است و البته شیوع بیماری کرونا و ضربات اقتصادی که بسیاری از خانوارها به واسطه آن خورده­‌اند، مزید بر آن شد. به این صورت که بر اساس نتایج مطالعه میدانی در سال ۹۹، تنها حدود ۱۰ درصد از گردشگران درون استانی برای اقامت خود هزینه کرده­‌اند و ۹۰ درصد گردشگران با استفاده از شیوه‌­های مختلف اقامت، سعی در حذف یا کاهش هزینه اقامت داشته‌­اند.

وی در بیان ویژگی‌های سفرهای سال 1399 گفت: کاهش طول مدت سفر، انتخاب مقاصد نزدیک برای سفر و تغییر در ترکیب هزینه‌­کرد گردشگران (مثلا انتخاب محل اقامت ارزان قیمت) از ویژگی­‌های سفرهایی بوده است که در سال ۱۳۹۹ در استان خراسان رضوی انجام گرفته است.

مدیر گروه پژوهشی اقتصادگردشگری پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی افزود: افزایش هزینه­‌ها و کاهش قدرت خرید، بیشتر از آن‌ که باعث حذف سفر و عدم تصمیم­‌گیری برای اقدام به مسافرت شود، باعث تغییر در ترکیب هزینه­‌ها و نوع سفرها شده است. همچنین برخی از اهداف سفر از انعطاف و تاثیرپذیری بالاتری نسبت به سایر اهداف برخوردارند، به طوری‌که اهدافی همچون دیدار آشنایان یا درمان از ثبات بالاتری نسبت به اهداف سیاحت یا زیارت برخوردار است.

وی افزود: تفاوت­‌های شهرستانی و منطقه­‌ای بوده که در رفتار گردشگران چشمگیر است، لذا سیاستگذاران و مدیران حوزه گردشگری استان بایستی در تصمیمات خود به تفاوت‌­های شهرستانی گردشگری توجه ویژه داشته باشند و نکته آخراینکه نوع رفتار گردشگران در حال حاضر به گونه‌­ای نیست که مصرف‌­گرایی بالایی داشته باشد؛ لذا در برنامه­‌های توسعه­‌ای و ایجاد زیرساخت‌­های گردشگری، بایستی دقت نظر بیشتری داشت.