واکسن‌های آبله میمونی می‌توانند شیوع جهانی آن را مهار کنند؟

به گزارش روابط عمومی سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی، دکتر «ساناز احمدی» در خصوص بیماری آبله میمونی اظهار کرد: بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی افزایش شیوع موارد آبله میمونی در کشورهای آفریقایی یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی با اهمیت بین‌المللی (PHEIC) محسوب می‌شود، آبله میمونی یک بیماری ویروسی قابل انتقال از حیوان به انسان است که موجب بروز علائمی مشابه بیماران مبتلا به آبله در گذشته اما با شدت کمتر می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: با ریشه‌کنی آبله در سال 1980 و متعاقباً توقف واکسیناسیون آبله، عامل آبله میمونی به عنوان مهمترین ویروس از جنس ارتوپاکس برای سلامت عمومی مطرح شد.

پژوهشگر سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی با اشاره به اینکه آبله میمونی اولین بار در سال 1958 در دانمارک کشف شد، افزود: زمانی که طغیان بیماری شبیه آبله در میمون‌هایی که قرار بود برای تحقیقات ویروس فلج اطفال استفاده شوند، به وقوع پیوست. به همین دلیل نام آن را "آبله میمونی" گذاشتند.

به گفته وی، بیماری آبله میمونی عمدتاً در مناطق مرکز و غرب آفریقا، اغلب در مجاورت جنگل‌های پر باران استوایی رخ می‌دهد که به طور فزاینده‌ای در مناطق شهری کشورهای واقع در این مناطق ظاهر شده است.

این پژوهشگر سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی با بیان اینکه دو نیای (Clade )ژنتیکی مجزا آفریقای مرکزی (حوزه کنگو) و آفریقای غربی برای ویروس آبله میمونی وجود دارد، تصریح کرد: نیای حوزه کنگو از لحاظ تاریخی باعث بیماری شدیدتر شده است و تصور می‌شود دارای قابلیت سرایت بیشتری است.

ویروس آبله میمونی می‌تواند از طریق دستگاه تنفسی و پوست آسیب دیده وارد بدن شود

احمدی تاکید کرد: اطلاعات موجود نشان می‌دهد که انتقال می‌تواند از حیوان به انسان، انسان به انسان و از محیط‌های آلوده به انسان رخ دهد، ویروس آبله میمونی می‌تواند از طریق دستگاه تنفسی، غشاهای مخاطی و پوست آسیب دیده وارد بدن شود.

به گفته پژوهشگر مرکز عفونت‌های منتقله از خون جهاددانشگاهی خراسان رضوی، علائم اولیه بیماری به طور معمول تا پنج روز طول می‌کشد و عبارتند از تب، لرز، لنفادنوپاتی (تورم غدد لنفاوی)، سردرد شدید، کمردرد، درد عضلانی و ضعف شدید، گاهی اوقات گلودرد و سرفه، همچنین مرحله بروز ضایعات پوستی 1 تا 3 روز پس از تب رخ می‌دهد و تا 2 الی 3 هفته باقی می‌مانند، بثورات بیشتر در صورت و اندام‌ها متمرکز است.

وی گفت: دوره عفونت زایی و سرایت از زمان بروز علائم اولیه تا زمانی که تمام ضایعات پوستی افتاده و لایه‌ای از پوست تازه در زیر آن تشکیل شود، امکان انتقال بیماری وجود دارد.

پژوهشگر مرکز عفونت‌های منتقله از خون جهاددانشگاهی خراسان رضوی اظهار کرد: آبله میمونی معمولا یک بیماری خود محدود شونده است که علائم آن بین 2 تا 4 هفته طول می‌کشد؛ موارد شدیدتر بیشتر در کودکان رخ می‌دهد و به میزان قرار گرفتن در معرض ویروس، وضعیت سلامتی بیمار و ماهیت عوارض ارتباط دارد، نقص سیستم ایمنی زمینه‌ای ممکن است منجر به پیامدهای بدتری شود.

بهترین نمونه برای شناسایی ژنوم ویروس، ضایعات پوستی و ترشحات آن می‌باشد

احمدی بیان کرد: اگرچه تشخیص بالینی آبله میمونی اولین قدم در شناسایی موارد بیماری است، با این وجود تشخیص قطعی موارد تنها با تأیید آزمایشگاهی انجام می‌شود، تأیید آزمایشگاهی روتین موارد مشکوک و محتمل آبله میمونی با استفاده از تست PCR انجام می‌شود و بهترین نمونه برای شناسایی ژنوم ویروس، ضایعات پوستی و ترشحات آن می‌باشد.

پژوهشگر مرکز عفونت‌های منتقله از خون جهاددانشگاهی خراسان رضوی با تکید بر اینکه مطالعات متعددی نشان دهنده آن است که واکسیناسیون آبله تا 85 درصد برای پیشگیری از آبله میمونی موثر است، افزود: سابقه تزریق واکسیناسیون قبلی آبله در فرد مبتلا به آبله میمونی، موجب فرم خفیف‌تر بیماری می‌شود.

به گفته وی، درسال 2019 واکسن جدیدتر ضعیف شده بنام virus vaccinia attenuated modified گونه آنکارا برای پیشگیری از آبله میمونی تایید شد که  این واکسن دو نوبتی است و دسترسی به آن در جهان محدود است.

واکسیناسیون عمومی آبله میمونی توصیه نمی‌شود

پژهشگر سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی عنوان کرد:  آبله انسانی در قرن گذشته با واکسن ریشه کن شد چون میزبان حیوانی نداشت اما آبله میمونی با میزبان‌های متعدد حیوانی که دارد و در طبیعت و حیات وحش باقی می‌ماند امکان ریشه کنی به راحتی آبله انسانی با واکسیناسیون ندارد و برنامه‌های کنترلی پیچیده‌تری با رویکرد سلامت واحد نیاز دارد.

وی تاکید کرد:  افزایش سواد بهداشتی مردم مناطق بومی و برنامه ریزی با توجه به حیوانات و تغییرات اقلیمی همزمان با سلامت انسان در کنترل این بیماری بسیار اهمیت دارد.

وی خاطرنشان کرد: فعلا بر اساس توصیه WHO، واکسیناسیون عمومی آبله میمونی در جهان و از جمله ایران توصیه نمی‌شود، درصورت لزوم و تایید کمیته علمی کشوری استفاده از واکسن برای گروه‌های خاص، درنظر گرفته خواهد شد.